Tổng quan
Khi đại dịch Covid-19 lần đầu tiên xâm nhập vào nền kinh tế, chỉ mất 2 tuần để Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) giảm lãi suất xuống 0 và công bố chương trình mua trái phiếu lớn nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, vào tháng 11 năm 2021, dựa trên chỉ số giá tiêu dùng, tỷ lệ lạm phát tại Mỹ đã đạt mức cao nhất trong 39 năm là 6,8%.
Nhiều chuyên gia kinh tế cảnh báo rủi ro lạm phát là do việc bơm tiền áp dụng gói cứu trợ kinh tế ồ ạt trong một thời gian dài. Để đối phó với lạm phát, một số Ngân hàng Trung ương trên thế giới đã bắt đầu đưa ra những tín hiệu thắt chặt tiền tệ. Trong tình huống đó, FED cũng báo hiệu sẽ đẩy nhanh kế hoạch thắt chặt chính sách tiền tệ để kiềm chế sự gia tăng của lạm phát.
Hành động của FED hướng tới thị trường
Cụ thể, trong hoàn cảnh lạm phát tăng mạnh cùng với việc sụt giảm của thị trường việc làm, các quan chức của Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ đã họp vào ngày 14-15 tháng 12 năm 2021 và đưa ra thông báo quan trọng về 2 việc, gồm thu hẹp bảng cân đối kế toán của FED và đẩy nhanh quá trình thắt chặt tiền tệ với các ý sau đây:
– Thứ Nhất, FED tăng tốc độ cắt giảm chương trình mua trái phiếu từ 15 tỷ USD/tháng lên 30 tỷ USD/tháng, từ đó kết thúc hoàn toàn việc bơm tiền vào tháng 3/2022 thay vì vào tháng 6/2022 như kế hoạch cũ. Nghĩa là, FED sẽ sớm ngừng việc bơm tiền thông qua các công cụ trái phiếu của các tổ chức tín dụng tại Mỹ, thay vào đó, FED sẽ bán lại mới các trái phiếu này và thu tiền về, làm giảm lượng tiền đang lưu thông trên thị trường.
– Thứ hai, FED sẽ tiếp tục duy trì lãi suất ở mức 0-0,25%, nhưng 10/18 thành viên của FOMC dự kiến FED sẽ tăng lãi suất 3 lần vào năm 2022, đưa phạm vi lãi suất cơ bản lên 0,75-1%. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn rất nhiều so với mức lạm phát đang ở mức cao trên thị trường. Do vậy, sẽ có 2 kịch bản xảy ra với những hành động của FED trước những diễn biến của thị trường.
Hai kịch bản diễn biến cụ thể
Trong kịch bản mang tính tích cực, rằng áp lực lạm phát sẽ ở mức vừa phải và có sự suy giảm vào cuối năm 2022 khi tình trạng tắc nghẽn nguồn cung hạ nhiệt, FED sẽ tăng lãi suất theo từng bước với đúng kỳ vọng của thị trường, kết thúc chương trình mua trái phiếu vào tháng 3 và sau đó có 3 lần tăng lãi suất lên 0,75%-1% thời điểm cuối năm 2022. Trong trường hợp này, tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán toàn cầu nói chung và thị trường chứng khoán Việt Nam nói riêng là không lớn khi thị trường đã có sự chuẩn bị kỹ càng và nền kinh tế đang hồi phục trở lại.
Với kịch bản tiêu cực, lạm phát duy trì ở mức cao và không có dấu hiệu hạ nhiệt trong khi nền kinh tế vẫn chưa có sức bật phục hồi trở lại buộc FED phải đẩy nhanh tốc độ tăng lãi suất, có thể lên tới 1,5% – 1,75% vào cuối năm 2022. Chính sách tiền tệ thu hẹp nhanh, mặt bằng lãi suất tăng cao khiến định giá cổ phiếu trở nên kém hấp dẫn, đặc biệt đối với nhóm cổ phiếu tăng trưởng ngành công nghệ, chiếm tỷ trọng vốn hoá lớn tại thị trường chứng khoán Mỹ. Đồng thời, nhóm cổ phiếu ngân hàng cũng sẽ bị giảm mạnh sau thông tin này vì lãi suất ngân hàng cũng phải tăng theo thị trường và do đó, trở nên kém hấp dẫn với các nhà đầu tư.
Kết luận
Có thể thấy rằng, cả hai kịch bản sẽ không có gì quá bất ngờ vì tổng quan mức lãi suất vẫn quanh mức 1% cho 2022 và 1.5-1.75% cho 2023. Quay trở lại bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam, đánh giá hành động của FED vừa qua là thông tin có lợi hơn khi sự hấp dẫn của thị trường chứng khoán Mỹ giảm đi và các dòng vốn sẽ tìm tới những nơi hấp dẫn hơn, nhất là tại Việt Nam với độ trễ hơn 1 năm như hiện tại đi kèm các gói kích cầu. Thực tế cho thấy chứng khoán Mỹ đã giảm hơn 500 điểm kể từ khi cuộc họp FED tháng 12 vừa rồi diễn ra và dòng tiền ròng chảy vào Việt Nam ngày càng tăng.
